Oekraïne en MH17

Het lijkt alsof door de oorlog in Oekraïne van alles samenvalt. Steeds meer wordt duidelijk dat de Russische Staat in een parallelle werkelijkheid leeft waarin waarheid en gerechtigheid en ook mensenrechten geen rol spelen.

Het Rechtbijstandsteam MH17 is eind januari naar Straatsburg gereisd om een klachtzaak bij te wonen van Nederland en Oekraïne tegen Rusland. Deze week maakte Rusland echter bekend uit de Raad van Europa te stappen. Wat voor consequenties heeft dat voor de lopende klachtprocedure van de nabestaanden?

Ook vindt op dit moment de behandeling plaats van de strafzaak tegen de vier verdachten van het neerhalen van vlucht MH17. Nabestaanden vragen zich af of de ontwikkelingen in Oekraïne gevolgen hebben voor deze strafzaak. Tijdens de zitting van 7 maart 2022 heeft de voorzitter van de rechtbank aangegeven dat de strafzaak wordt voortgezet onafhankelijk van de ontwikkelingen in Oekraïne.

EHRM-procedure

Het Rechtbijstandsteam MH17 (hierna RBT) staat een grote groep nabestaanden bij die een klacht hebben ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vanwege schending van mensenrechten neergelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

De Nederlandse Staat heeft geïntervenieerd in deze klachtprocedure van de nabestaanden.

Eind januari 2022 ging een deel van het RBT MH17 naar een bijzondere zitting in Straatsburg. Daar behandelden zeventien rechters van de Grand Chamber de klachtzaken van Nederland en Oekraïne tegen Rusland. De belangrijkste vraag die voorlag is of Rusland in juli 2014 effectieve controle had over het gebied waar de Bukraket werd afgevuurd. Rusland ontkent betrokkenheid en neemt geen verantwoordelijkheid.

Het Rechtsbijstandsteam heeft goede hoop op een positieve uitkomst van de klachtzaak.

Op 15 maart 2022 maakte Rusland bekend uit de Raad van Europa te stappen. Gelet op de oorlogshandelingen van Rusland tegen Oekraïne, liep Rusland anders een grote kans om uit de Raad van Europa te worden gezet.

Steeds meer wordt duidelijk dat Rusland in een parallelle werkelijkheid leeft waarin waarheid en gerechtigheid en ook mensenrechten geen rol spelen.

Ook al stapt Rusland nu uit de Raad van Europa, zal dat hopelijk geen consequenties hebben voor de behandeling van de lopende klachtzaken tegen Rusland.

Rusland is namelijk nog steeds volledig gebonden door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en kan de verplichtingen op grond van het Verdrag niet opschorten. Het is zelfs zo dat elke schending van deze verplichtingen kan leiden tot nieuwe klachten van individuen en andere verdragspartijen.

Het Hof heeft tegen deze achtergrond verschillende voorlopige maatregelen genomen. Op 1 maart gaf het Hof aan de Russische regering te kennen:

“zich te onthouden van militaire aanvallen tegen burgers en civiele objecten, waaronder woonhuizen, voertuigen van hulpdiensten en andere speciaal beschermde civiele objecten zoals scholen en ziekenhuizen, en onmiddellijk de veiligheid te verzekeren van de medische instellingen, het personeel en de voertuigen van hulpdiensten binnen het grondgebied dat door Russische troepen wordt aangevallen of belegerd”.

Lees meer over de EHRM-procedure en de rol van het Rechtsbijstandsteam MH17 in onderstaand artikel in het Advocatenblad. https://www.advocatenblad.nl/2022/01/26/rechtsbijstandsteam-mh17-hoopvol-over-ehrm-procedures/

Procedure bij de Internationale burgerluchtvaartorganisatie ICAO

Nederland blijft streven naar waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap voor de 298 slachtoffers van het neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden. In dit licht is Nederland op 14 maart 2022 samen met Australië een juridische procedure gestart bij de Internationale Burgerluchtvaarorganisatie (ICAO) tegen Rusland voor zijn rol bij het neerhalen van vlucht MH17. Zij onderstrepen hiermee dat Rusland verantwoordelijkheid moet nemen en vragen de ICAO om vast te stellen dat Rusland zijn verplichtingen onder het Verdrag van Chicago geschonden heeft door het onrechtmatig gebruik van een wapen tegen een burgerluchtvaartuig tijdens de vlucht, waarbij 298 slachtoffers om het leven zijn gekomen, en daaraan rechtsgevolgen te verbinden, waaronder een vergoeding van de geleden schade.

Minister Hoekstra: ‘Het kabinet blijft alles op alles zetten om Rusland ter verantwoording te roepen voor het neerhalen van vlucht MH17 en de instandhouding van de internationale rechtsorde. De dood van 298 burgers, onder wie 196 Nederlanders, kan en mag niet zonder consequenties blijven. De huidige gebeurtenissen in Oekraïne onderstrepen het cruciale belang hiervan.’

Met de gestarte procedure bij de ICAO wordt hierin opnieuw een belangrijke stap gezet.